Rynek gazu u progu liberalizacji

Rynek gazu u progu liberalizacji
Fot. Adobe Stock. Data dodania: 20 września 2022

Historia polskiego rynku gazu pełna jest błędów i zaniechań, a na zachodzące zmiany czekaliśmy bardzo długo. Na razie przebiegają one powoli, ale mają dobry kierunek - pisze Izabela Albrycht, prezes Instytutu Kościuszki

Zmiany wprowadzane na polskim rynku gazu w przeciągu ostatnich lat nie doprowadziły do pojawienia się znaczących konkurentów dla PGNiG SA, nie zmieniła się tym samym struktura tego rynku, nie spadły też ceny gazu. Wysokie ceny gazu dla konsumentów nie bilansowały jednak kosztu zakupu przez PGNiG drogiego gazu z Rosji. Sytuacja była nie tylko patowa, ale i patologiczna.

Spółka, zwłaszcza w ostatnim roku, poniosła wielomilionowe straty. Z jednej strony PGNiG była zobowiązana do zakupu drogiego gazu od Gazpromu, bo w przeciwnym razie musiałaby płacić rosyjskiemu monopoliście wysokie kary wynikające z klauzuli take-or-pay. Z drugiej zaś strony, Prezes URE odmawiał spółce podniesienia cen gazu dla odbiorców końcowych do poziomu, który dawałby pokrycie kosztów jego zakupu. Interesujący jest fakt, że Prezes URE podkreślał w wypowiedziach medialnych, że nie zgadza się na podwyżkę cen gazu, ponieważ oczekuje na pozytywny wynik postępowania arbitrażowego z Gazpromem i wówczas spółka miałaby poprawić swój wynik finansowy. W efekcie PGNiG generował olbrzymią stratę na swojej podstawowej działalności, tj. handlu gazem (ponad 300 mln w samym II kwartale 2012 r.).

Zakończona sukcesem renegocjacja kontraktu PGNiG z Gazpromem pozwoliła spółce nie tylko poprawić własną sytuację finansową, ale także podzielić się pozytywnym wynikiem negocjacji ze swoimi klientami. I tak rachunki dla odbiorców indywidualnych zmaleją o 10 proc., a odbiorców przemysłowych o 3,5 proc. Choć pierwsi są znacznie bardziej zadowoleni od tych drugich, to jednak zaznaczyć należy, że nawet taka obniżka dla firm z branży chemicznej, które są największym odbiorcą hurtowym gazu w Polsce ma istotne znaczenie, bowiem zakup gazu stanowi dla nich kilkadziesiąt procent kosztów.

Nowe tendencje

Po wielokrotnych, niekiedy kilkunastoprocentowych, podwyżkach taryf gazowych, które miały miejsce w ostatniej dekadzie, odwrócenie tendencji można potraktować jako zwiastun albo pierwszy przejaw głębokich zmian, jakie w najbliższych latach nastąpią na rynku gazu w Polsce.

W najbliższych tygodniach oczekiwane jest uruchomienie rynku gazu na Towarowej Giełdzie Energii, a zgodnie z zapowiedziami decydentów w 2013 roku możemy oczekiwać kolejnych zmian w tym odejścia od regulowania cen gazu dla odbiorców przemysłowych. I to w tych działaniach sektory energochłonne powinny upatrywać oczekiwanych korzyści. Wydaje się bowiem, że właśnie w liberalizacji rynku, a nie w jednorazowej obniżce taryfy PGNiG należy pokładać nadzieje na zwiększenie konkurencji na rynku obrotu gazem, a w konsekwencji może także na dalszy spadek cen.

Spiritus movens procesu liberalizacji jest Komisja Europejska, która monitoruje proces wdrażania III pakietu liberalizacyjnego, a dodatkowym czynnikiem jest presja ekonomiczna związana z potrzebą obniżenia cen gazu i zwiększenia konkurencyjności przedsiębiorstw. Na naszych oczach toczy się aktualnie „walka” dwóch polityk unijnych: przemysłowej i klimatycznej o to w jakim stopniu będą one determinować w najbliższej przyszłości kształt i cele polityki energetycznej. Czy prymat wieść będzie kwestia „niskoemisyjności” energii i surowców, czy też ich „niska kosztochłonność”, która wesprze powrót do wzrostu gospodarczego i korzystnej sytuacji na rynku pracy.

Dodatkowym czynnikiem istotnym dla ukształtowania rynku gazu w Polsce mogą być działania podejmowane w celu realizacji doktryny bezpieczeństwa energetycznego i potrzeby dywersyfikacji, a także otwarcia polskiego rynku dla międzynarodowych firm poszukiwawczo-wydobywczych w związku z rozwojem sektora gazu łupkowego. Docelowo oprócz obniżenia kosztów pozyskania surowca w wyniku dywersyfikacji źródeł zaopatrzenia, zmniejszenia importu drogiego paliwa, oraz zwiększenia wydobycia ze złóż krajowych przewiduje się także wzrost podaż chociażby spowodowany zwiększeniem udziału energetyki gazowej w bilansie energetycznym. Zapowiedziana przez ministra Mikołaja Budzanowskiego rewolucja gazowa zakłada powstanie 12 bloków energetycznych, których zapotrzebowanie na gaz wynosić będzie dodatkowo 7 mld metrów sześc. rocznie.

Zmiany stopniowo

Historia polskiego rynku gazu pełna jest błędów i zaniechań, a na zachodzące zmiany czekaliśmy bardzo długo. Na razie przebiegają one powoli, ale mają dobry kierunek. Biorąc pod uwagę złożoność procesu, ilość zmiennych i uwarunkowań nie należy spodziewać się, iż zyskają one dużą dynamikę. Zachodzić będą powoli i nie od razu spełnią oczekiwania wszystkich zainteresowanych.

Proces liberalizacji rynku gazu w innych krajach unijnych liczony był w nawet w dekadach, każdorazowo jednak przynosił on finalnie wielorakie korzyści dla odbiorców. Zdaniem UOKiK proces liberalizacji i uwolnienia cen gazu także w Polsce powinien przebiegać stopniowo i w sposób kontrolowany, tak aby w sytuacji braku realnej konkurencji nie spowodował negatywnych konsekwencji dla polskiej gospodarki oraz konsumentów.

Nagłe uwolnienie cen może bowiem doprowadzić do sytuacji wzrostu cen tego paliwa i lawiny konsekwencji ekonomicznych: zwiększenia kosztów ponoszonych przez duże zakłady przemysłowe, wzrostu cen wielu produktów czy obniżenia konkurencyjności polskich przedsiębiorstw na rynkach zagranicznych. To scenariusz negatywny i długookresowy. W rękach decydentów jest przeprowadzenie racjonalnego procesu liberalizacji z uwzględnieniem strategicznych interesów polskiego pastwa, przedsiębiorstw i obywateli, tak by długoterminowy scenariusz zmian na rynku gazu miał charakter pozytywny.

A jeśli skupimy się na prawidłowym przeprowadzeniu procesu liberalizacji rynku i dywersyfikacji kierunków i źródeł dostaw gazu, to docelowo uzyskamy dla odbiorców gazu lepszy rynek, co ma dalece większe znaczenie niż jednorazowa obniżka taryfy.


Śródtytuły pochodzą od redakcji
×

DALSZA CZĘŚĆ ARTYKUŁU JEST DOSTĘPNA DLA SUBSKRYBENTÓW STREFY PREMIUM PORTALU WNP.PL

lub poznaj nasze plany abonamentowe i wybierz odpowiedni dla siebie. Nie masz konta? Kliknij i załóż konto!

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu

Podaj poprawny adres e-mail
W związku z bezpłatną subskrypcją zgadzam się na otrzymywanie na podany adres email informacji handlowych.
Informujemy, że dane przekazane w związku z zamówieniem newslettera będą przetwarzane zgodnie z Polityką Prywatności PTWP Online Sp. z o.o.

Usługa zostanie uruchomiania po kliknięciu w link aktywacyjny przesłany na podany adres email.

W każdej chwili możesz zrezygnować z otrzymywania newslettera i innych informacji.
Musisz zaznaczyć wymaganą zgodę

KOMENTARZE (0)

Do artykułu: Rynek gazu u progu liberalizacji

NEWSLETTER

Zamów newsletter z najciekawszymi i najlepszymi tekstami portalu.

Polityka prywatności portali Grupy PTWP

Logowanie

Dla subskrybentów naszych usług (Strefa Premium, newslettery) oraz uczestników konferencji ogranizowanych przez Grupę PTWP

Nie pamiętasz hasła?

Nie masz jeszcze konta? Kliknij i zarejestruj się teraz!